Kunstgras Leggen

Develop, Workdesk Benelux ii De gemeente Goirle wil haar verantwoordelijkheid nemen 10 aanzien van klimaatverandering. De gemeente Goirle wil een vooruitstrevend, maar vooral ook een realistisch en betaalbaar klimaatbeleid voeren. Als deze ambitie wordt gecombineerd fulfilled de uitkomsten van deze studie lijkt het voor gemeente Goirle het meest voor de handliggend om te kiezen voor het 'Meer 'circumstance voor zowel energiebesparing als duurzame energieproductie. De aanbevelingen van de studie beschrijven tevens de omstandigheden voor Goirle die noodzakelijk zijn voor deze drastische verlaging van carbon dioxide emissies. Een zeer belangrijke kwestie is hoe wisselingen op lokaal niveau te overbruggen satisfied de lange termijn aandacht die nodig is om CO2-neutraliteit te bereiken. Develop, Desk beveelt twee belangrijke oplossingen voor dit probleem. De oprichting van een nieuw lokaal energiebedrijf die alleen opereert in een dorp dat op weg is CO2 neutraal te worden en voornamelijk eigendom is van zijn klanten: de gemeente zelf, inwoners en plaatselijke bedrijven. 2. De opzet van een plaatselijk revolverend energiefonds(dat wordt gevuld fulfilled een gedeelte van de algemeen betaalde energiebelasting in elke gemeente)om mensen te helpen en het investeren in energiebesparende maatregelen en duurzame energiebronnen te stimuleren. Het nastreven van CO2-neutraliteit door een gemeente past dan ook volledig binnen het huidige maatschappelijke en politieke klimaat. Het landelijke beleid legt horses meer de nadruk op duurzaamheid; zo heeft dit kabinet bijvoorbeeld de doelen ten aanzien van CO2-reductie voor 2020 al gekwantificeerd en wil dit kabinet in 2010 100%duurzaam inkopen en komt zij fulfilled een vergroening van het belastingstelsel. Een carbon dioxide -/ klimaatneutrale gemeente neemt haar verantwoordelijkheid en reduceert de uitstoot van broeikasgassen, waardoor de bijdrage van de gemeente aan klimaatverandering aanzienlijk wordt beperkt. Construct, Workdesk heeft voor de gemeente Goirle een routekaart naar een CO2-neutrale gemeente uitgewerkt. In de eerste fase van het job heeft de gemeente gegevens aangeleverd waarmee berekend kan worden rond welk jaartal de gemeente CO2-neutraal kan zijn. De ontwikkeling van deze routekaart staat niet op zichzelf. Ook omliggende gemeenten Waalwijk, Tilburg en's Hertogenbosch ontwikkelen(of hebben ontwikkeld)een routekaart. Bij de uitvoering van de routekaart zal samenwerking met deze gemeente worden gezocht zodat maatregelen pass away baat hebben bij een gezamenlijke aanpak kunnen profiteren van deze samenwerking. De berekeningsmethodiek wordt in hoofdstuk 3 toegelicht. Hoofdstuk 4 laat de eerste uitkomsten van de routekaart zien. Hoe grasmatten leggen?. Daarna wordt ingaan op de vraag welke technische inspanningen op het gebied van energiebesparing en duurzame energie nodig zijn voor het bereiken van de ambitie. Deel 2, hoofdstukken 8 toddler en met 14, van dit rapport gaat specifiek over de implementatie van de ambitie. DEEL 1 AMBITIE BEPALING 2 CO2-neutrale gemeente In hoofdstuk 2. 1 wordt eerst het nut en de noodzaak van een CO2-neutrale gemeente toegelicht. Vervolgens wordt de vraag gesteld'wil de gemeente Goirle CO2-neutraal worden of previous klimaatneutraliteit beter bij Goirle'? Om toddler de keuze te komen wordt in hoofdstuk 2. Nog een derde mogelijkheid is energieneutraal. Deze andere benadering wordt eveneens kort toegelicht. Voor de gemeente Goirle speelt ook een strategische afweging mee; namelijk waar de buurgemeenten op inzetten en welke ambitie de grote zus Tilburg heeft. Dit wordt kort uitgewerkt in hoofdstuk 2. 3. In hoofdstuk 2. 4 wordt in gegaan hoe de ambitie voor CO2-neutrale gemeente bereikt kan worden. 1 Waarom een carbon dioxide-/ klimaatneutrale gemeente? Ons klimaat remains in rap tempo aan het veranderen. Uit varied bronnen wordt nu duidelijk dat een opwarming van de aarde van 2 kid 2,5 graad in vergelijking toddler het preindustrile niveau, het punting zou kunnen zijn waarbij het klimaat drastisch omslaat. We zullen dus moeten proberen de temperatuur niet meer dan 2 graden te laten oplopen om ernstige klimaatverandering fulfilled gevolgen voor onze maatschappij te voorkomen. Bovendien geeft de lokale productie van duurzame energie zekerheid in de energievoorziening en is de gemeente minder afhankelijk van prijsontwikkelingen van fossiele energie. Energiebesparing kan ook bijdragen aan schonere lucht in het dorp en een lagere energierekening voor burgers, instellingen en bedrijven. klimaatdoelstelling Daarnaast bijdragen aan kan het innovatie en nastreven nieuwe van lokale een ambitieuze bedrijvigheid en werkgelegenheid. 2 Wat is een carbon dioxide -/ klimaatneutrale gemeente? Omdat er verschillende termen in omloop zijn is het belangrijk helder large te leggen wat emergency room verstaan wordt onder CO2-neutraal, klimaatneutraal en energieneutraal.

Dit is een rekeneenheid om de bijdrage van broeikasgassen aan het broeikaseffect onderling te kunnen vergelijken. Een GWP van 23(methaan)geeft aan dat 1 kilo over een periode van 100 jaar 23 maal zoveel aan het broeikaseffect bijdraagt als 1 kilo Carbon dioxide. Methaan en komt in Nederland voornamelijk vrij bij stortplaatsen en in de veehouderijsector door het spijsverteringsgas van herkauwers en uit mest in stallen en opslag.

Energieneutraal Een energieneutrale stad houdt zich niet bezig met het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, maar richt zich op een nieuwe, duurzame energievoorziening. Carbon dioxide heeft verreweg de grootste bijdrage; CO2 is verantwoordelijk voor 80%van het versterkte broeikaseffect. 3 Ambities van omliggende gemeenten In de omgeving van Goirle zijn varied gemeenten actief op het gebied van klimaatbeleid (Hoe grasmatten leggen?).

Een job dat op dit moment loopt is:' Hotspot Tilburg'. De naam'Hotspot' is ontstaan vanuit het nationale programma Klimaat voor Ruimte. Daarin zijn een aantal omgevingstypen benoemd. Voor die omgevingen zijn klimaataanpassingsprogramma's voorzien, waarin theorie en praktijk elkaar ontmoeten. Van de kennis en ervaringen die satisfied de" hotspots "wordt opgedaan, kunnen anderen hun voordeel doen. Op basis van ondermeer de CO2-roadmap en de Adaptatiescan heeft Tilburg de volgende ambitie voor zichzelf geformuleerd: De Regio Tilburg en haar bedrijven, organisaties en hamburgers zijn in 2045 Klimaatneutraal en Klimaatbestendig. Klimaatneutraliteit is daarbij gedefinieerd zoals beschreven in hoofdstuk 2. 2. Voor klimaatbestendigheid wordt de volgende definitie gebruikt: Klimaatbestendig zijn wij als wij in staat zijn effecten van klimaatverandering te pareren, te boven te komen of te benutten door ons flexibel aan te passen aan het klimaatsysteem.

Eind 2007 hebben de bestuurders van de MARB-gemeenten de Verklaring van Dussen getekend. Gezien de hoge doelstellingen van omliggende gemeenten en de grote overlap tussen deze doelstellingen, is het raadzaam samen te werken op het gebied van klimaatbeleid met fulfilled gemeente. Als we kijken naar de technische kant van CO2-neutraliteit dan gaat het hoofdzakelijk over maatregelen op het gebied van energiebesparing en van duurzame energieproductie.

Een groot voordeel is dat deze optie bij wijze van spreken morgen al kan worden uitgevoerd door de gemeente zelf: de gemeentelijke gebouwen, openbare verlichting etc. ). Door een geschikte wijze van aanbesteden kan optimaal gebruik worden gemaakt van de keuzevrijheid op de energiemarkt. Dit kan tot op de korte termijn kid minder hoge energiekosten leiden dan wanneer de gemeente zelf zou investeren in energiebesparing of de productie van duurzame energie. Mengvormen van 'Make' en' Get'zijn uiteraard mogelijk. 3 Berekeningsmethodiek Om CO2-neutraal te worden wordt er tough gewerkt aan energiebesparing aan de ene kant, en aan de opwekking van duurzame energie aan de andere kant. Zo kan de energievraag, resterend na besparingen, volledig worden ingevuld met duurzame energie en is een gemeente CO2-neutraal. Voor de berekeningen van de huidigeen toekomstige energievraag van Goirle zijn verschillende aannames gedaan op basis van de aangeleverde gegevens. We zullen deze aannames hieronder kenbaar maken. Als gevolg van de aannames pass away ten grondslag aan de berekeningen liggen dienen de jaartallen indicatief gebruikt te worden en niet als absolute waarden. 3. 1 Energievraag en besparingen De huidige energievraag van de gemeente Goirle is bepaald aan de hand van statistische gegevens van de gemeente over het aantal inwoners, het aantal woningen, het aantal werknemers in verschillende sectoren en het aantal voertuigen. 8 PJ aan energie gebruikte, onderverdeeld in elektriciteit (0. 9 PJ), warmte( 1. 3 PJ)en vervoer( 0. 6 PJ ). De vier grootste energiegebruikende sectoren zijn de bestaande woningvoorraad, industrie, handel en verkeer & vervoer, zie ook figuur 1. Het totale energiegebruik in Nederland ligt rond de 3000 PJ. Goirle is daarmee verantwoordelijk voor ongeveer 0,1%van het Nederlandse energiegebruik. Voorbeelden van gebruikte energiebesparingmogelijkheden zijn additional isolatie, zuinigere verlichting en installaties, small bouwen en warmteterugwinning. Bijlage A geeft een samenvatting van deze besparingsopties fulfilled in bijlage B een opsomming van de belangrijkste maatregelen. In bijlage D is een uitgebreide beschrijving te vinden van deze opties fulfilled de aangenomen penetratiegraad en rendementsontwikkeling (Hoe grasmatten leggen?). 2 Duurzame energieopwekking De mogelijkheden voor de opwekking van duurzame energie binnen de gemeente zijn verdeeld in een algemeen en een specifiek deel voor Goirle. Het specifieke gedeelte bestaat uit lopende en geplande projecten rond duurzame energie in de gemeente. Zoals de toepassing van WKO in de nieuwbouwwijk van De Boschkens, het Centrumplan en het Jan van Besouwhuis. Het algemene gedeelte gaat uit van de toepassing van zonnepanelen en collectoren, windenergie, warmte/koudeopslag (WKO), geothermie en asfaltcollectoren. Voor een samenvatting van de algemene en specifieke opties voor duurzame energie, zie bijlage A. Bijlage B geeft een opsomming van de belangrijkste maatregelen op het gebied van duurzame energie met in bijlage D een uitgebreide beschrijving van de opbrengst en penetratie van deze opties. 3 Verschillende situation's Voor de ontwikkeling van de energievraag en de productiehoeveelheid van duurzame energie zijn drie situation's ontwikkeld. Hoe ambitieuzer het situation, hoe sterker de penetratiegraad van de maatregelen: Referentie-scenario Ontwikkeling van de energievraag en duurzame energie op basis van gestelde overheidsdoelen, adhere varied verwachtingen op het vlak van energietechniek en de marktontwikkeling daarvan. In het referentie scenario wordt er vanuit gegaan dat de doelstelling van het kabinet worden gerealiseerd(ten aanzien van aandeel duurzame energie en energiebesparing). Een"Business Customarily" scenario zou eerder uitgaan van een groei van de energievraag op basis van historische patterns. Meer-scenario In het meer-scenario wordt beduidend meer aan energiebesparing en meer duurzame energie gerealiseerd dan door het huidige kabinetsbeleid wordt voorgeschreven(referentie-scenario ). Bij dit circumstance moeten alle zeilen worden bijgezet en alles uit de kast gehaald worden. Er moet een heldere lange termijn ambitie zijn en bestuurlijke continuteit. Metafoor Een goede metafoor voor het kiezen van het scenario is de snelweg. Het extra-scenario is de linker rijstrook. Er wordt vol gas gegeven.

De rechter rijstrook is meegaan fulfilled de remainder; het kabinetsbeleid volgen. Indien klimaatverandering op middellange termijn minder grote gevolgen heeft dan nu wordt voorzien, dan is terugschakelen en een baan naar rechts opschuiven altijd mogelijk. In figuur 3 is deze transitie gevisualiseerd. Wanneer is gemeente Goirle CO2-neutraal? Uit de berekeningen blijkt dat Goirle CO2-neutraal kan worden met het'Extra-scenario'rond 2023( Figuur 3). Het is belangrijk op te merken dat de berekende jaartallen van indicatieve aard zijn (Hoe grasmatten leggen?). Aan de berekeningen liggen vele aannames 10 grondslag op het gebied van technologische innovatie, klimaatverandering, demografische ontwikkelen etc. Dit instrument is ontwikkeld om houvast te geven en richting te kiezen en is niet bedoeld om als exacte studie gebruikt te worden. Eerste windturbines worden geplaatst('Extra-scenario' ); in het 'Meerscenario'worden ook de wind turbines geplaatst alleen.

later on in de tijd en satisfied een lagere capaciteit vanwege minder soepel besluitvormingstraject. Hoe grasmatten leggen?. 2. Zonne-energie en warmte-koude opslag technieken worden nu steeds meer toegepast in zowel de woning -als de utiliteitsbouw. Ook uit asfalt wordt warmte gewonnen. De nationale doelstelling voor het aandeel duurzame energie is gehaald( Goirle wekt 20%van de energie duurzaam op in 2020 ). 4. Goirle CO2-neutraal rond 2023 ('Extra-scenario')5. Windturbines worden na 20 jaar vervangen door turbines fulfilled een grotere capaciteit. 6. Goirle CO2-neutraal rond 2036(' Meer-scenario')De potentie voor duurzame energieproductie ligt hoofdzakelijk bij zonne -en windenergie, zie figuur 4. o.v. 2005 )toddler 1,5 PJ, zie ook figuur 5. 4 Biomassavergisting veeteelt Geothermie Warmte-koudeopslag uit asfalt PJ/jr primaire energie 3 Warmte-koudeopslag(nieuwbouw)Warmte-koudeopslag (bestaande bouw )Windturbines extra 2 RWZI Zon thermisch(zonneboilers)Zon PV-openbare verlichting 1 Zon PV- nieuwe utiliteitsbouw Zon PV -bestaande utiliteitsbouw Zon PV -nieuwbouw woningen Zon PV-bestaande woningbouw ja a 20 45 20 35 20 25 20 15 20 05 0 r Figuur 4: Duurzame energieproductie Goirle in het 'Extra-scenario'4 Openbaar vervoer (bus )Vracht-& bestelauto's Cultuur en recreatie 3 Gezondheids -en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur Horeca 2 Handel Bestaande kantoren Nieuwbouw kantoren 1 Industrie Veehouderij Bestaande woningen Nieuwbouwwoningen 45 20 35 20 25 20 15 20 05 0 20 PJ/jr primaire energie Personenvervoer Figuur 5: Energiebesparingsmogelijkheden voor Goirle in het 'Extra-scenario'4.

Grastapijt Kopen?

Het is belangrijk op te merken dat de berekende jaartallen van indicatieve aard zijn. Aan de berekeningen liggen vele aannames 10 grondslag op het gebied van technologische innovatie, klimaatverandering, demografische ontwikkelen etc. De nationale doelstelling voor het aandeel duurzame energie is gehaald( Goirle wekt 20%van de energie duurzaam op in 2020 ).

Het is belangrijk op te merken dat de berekende jaartallen van indicatieve aard zijn. Aan de berekeningen liggen vele aannames 10 grondslag op het gebied van technologische innovatie, klimaatverandering, demografische ontwikkelen etc. De nationale doelstelling voor het aandeel duurzame energie is gehaald( Goirle wekt 20%van de energie duurzaam op in 2020 ).

De rechter rijstrook is meegaan fulfilled de remainder; het kabinetsbeleid volgen. Indien klimaatverandering op middellange termijn minder grote gevolgen heeft dan nu wordt voorzien, dan is terugschakelen en een baan naar rechts opschuiven altijd mogelijk. In figuur 3 is deze transitie gevisualiseerd. Wanneer is gemeente Goirle CO2-neutraal? Uit de berekeningen blijkt dat Goirle CO2-neutraal kan worden satisfied het'Extra-scenario'rond 2023( Figuur 3). Het is belangrijk op te merken dat de berekende jaartallen van indicatieve aard zijn. Aan de berekeningen liggen vele aannames ten grondslag op het gebied van technologische innovatie, klimaatverandering, demografische ontwikkelen etc (Hoe grasmatten leggen?). Dit instrument is ontwikkeld om houvast te geven en richting te kiezen en is niet bedoeld om als exacte studie gebruikt te worden. Eerste windturbines worden geplaatst('Extra-scenario' ); in het 'Meerscenario'worden ook de generators geplaatst alleen.

Grasmatten

later in de tijd en fulfilled een lagere capaciteit vanwege minder soepel besluitvormingstraject. 2. Zonne-energie en warmte-koude opslag technieken worden nu horses meer toegepast in zowel de woning -als de utiliteitsbouw. Ook uit asfalt wordt warmte gewonnen. De nationale doelstelling voor het aandeel duurzame energie is gehaald( Goirle wekt 20%van de energie duurzaam op in 2020 ). 4. Goirle CO2-neutraal rond 2023 ('Extra-scenario')5. Windturbines worden na 20 jaar vervangen door turbines satisfied een grotere capaciteit. 6. Goirle CO2-neutraal rond 2036(' Meer-scenario')De potentie voor duurzame energieproductie ligt hoofdzakelijk bij zonne -en windenergie, zie figuur 4. o.v. 2005 )toddler 1,5 PJ, zie ook figuur 5. 4 Biomassavergisting veeteelt Geothermie Warmte-koudeopslag uit asfalt PJ/jr primaire energie 3 Warmte-koudeopslag(nieuwbouw)Warmte-koudeopslag (bestaande bouw )Windturbines additional 2 RWZI Zon thermisch(zonneboilers)Zon PV-openbare verlichting 1 Zon PV- nieuwe utiliteitsbouw Zon PV -bestaande utiliteitsbouw Zon PV -nieuwbouw woningen Zon PV-bestaande woningbouw ja a 20 45 20 35 20 25 20 15 20 05 0 r Figuur 4: Duurzame energieproductie Goirle in het 'Extra-scenario'4 Openbaar vervoer (bus )Vracht-& bestelauto's Cultuur en recreatie 3 Gezondheids -en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur Horeca 2 Handel Bestaande kantoren Nieuwbouw kantoren 1 Industrie Veehouderij Bestaande woningen Nieuwbouwwoningen 45 20 35 20 25 20 15 20 05 0 20 PJ/jr primaire energie Personenvervoer Figuur 5: Energiebesparingsmogelijkheden voor Goirle in het 'Extra-scenario'4.